Gãy xương là một trong những chấn thương thường gặp trong đời sống, có thể xảy ra do tai nạn, té ngã hay va chạm mạnh trong thể thao. Nhiều người sau khi được cố định xương và điều trị ban đầu thường băn khoăn: Gãy xương có nên vận động ngoài trời không? Liệu ánh nắng, khí hậu, không gian ngoài trời có tác động tích cực hay tiềm ẩn rủi ro trong quá trình phục hồi? Bài viết dưới đây, PM NextG Cal sẽ giúp bạn hiểu rõ từ góc nhìn khoa học và kinh nghiệm của các chuyên gia sức khỏe.
Nội dung:
I. Gãy xương có nên vận động ngoài trời không? Lợi ích và rủi ro
Khi bước vào giai đoạn phục hồi sau gãy xương, việc vận động – kể cả ngoài trời – nếu được thực hiện đúng cách có thể mang lại nhiều lợi ích.
Tuy nhiên, song song với đó là một số rủi ro cần nhận biết và chủ động kiểm soát.
1. Vận động giúp tăng tuần hoàn máu
Sau giai đoạn bất động, các cơ và mô mềm quanh vùng gãy thường yếu đi do ít được sử dụng.
Việc vận động nhẹ ngoài trời giúp kích thích tuần hoàn máu, từ đó hỗ trợ đưa oxy và dưỡng chất đến vùng xương đang hồi phục.
Quá trình này góp phần thúc đẩy tái tạo mô xương, tăng khả năng liền xương theo thời gian.
2. Ánh nắng hỗ trợ tổng hợp vitamin D
Một trong những yếu tố có lợi của việc ra ngoài trời là tiếp xúc với ánh nắng, đặc biệt là ánh nắng buổi sáng.
Cơ thể khi tiếp nhận tia UVB từ mặt trời sẽ tổng hợp vitamin D tự nhiên, một dưỡng chất quan trọng giúp hấp thu canxi vào xương, hỗ trợ quá trình khoáng hóa và phục hồi xương bị tổn thương.
3. Nguy cơ tái chấn thương nếu quá sức
Tuy có nhiều lợi ích, nhưng vận động ngoài trời không phù hợp với tất cả giai đoạn phục hồi.
Nếu vận động sai tư thế, đi lại trên bề mặt không bằng phẳng hoặc vận động quá sức khi xương chưa ổn định, nguy cơ lệch xương, đau tái phát hoặc chậm liền xương là điều có thể xảy ra.
Do đó, cần xác định rõ thời điểm phù hợp để bắt đầu hoạt động ngoài trời.
II. Khi nào có thể bắt đầu vận động ngoài trời?
Không phải ai cũng có thể ra ngoài vận động ngay sau khi gãy xương. Việc xác định thời điểm phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố lâm sàng và thể trạng cá nhân.
1. Tùy vào vị trí gãy xương
Xương cẳng tay, cổ tay, xương sườn, hay xương chân sẽ có thời gian hồi phục khác nhau.
Những vị trí như xương ống chân, xương đùi thường cần nhiều thời gian bất động hơn và phải có chỉ định cụ thể từ bác sĩ trước khi bắt đầu vận động trở lại.
Trong khi đó, những trường hợp gãy nhẹ hoặc ở chi trên có thể bắt đầu cử động sớm hơn.
2. Phụ thuộc vào giai đoạn hồi phục
Mỗi giai đoạn phục hồi sau gãy xương sẽ đi kèm với những yêu cầu và giới hạn vận động khác nhau.
Việc hiểu rõ từng giai đoạn sẽ giúp bạn lựa chọn thời điểm vận động ngoài trời một cách hợp lý và an toàn:
– Giai đoạn đầu (1–2 tuần):
Cơ thể còn trong trạng thái viêm, đau nhức, phù nề nên ưu tiên nghỉ ngơi và không vận động ngoài trời.
– Giai đoạn giữa (2–6 tuần):
Nếu xương đã có dấu hiệu liền lại, bạn có thể bắt đầu thực hiện những vận động đơn giản.
Lúc này, việc ra ngoài đi lại nhẹ trong không gian thoáng đãng, không ồn ào sẽ giúp cơ thể làm quen dần với việc di chuyển mà không tạo áp lực quá lớn lên vùng xương bị thương.
– Giai đoạn sau (sau 6 tuần):
Lúc này, nếu phim chụp cho thấy xương đang liền tốt, bác sĩ có thể cho phép đi lại ngoài trời với mức độ phù hợp.
3. Dựa trên đánh giá của bác sĩ chuyên khoa
Bên cạnh cảm nhận của người bệnh, yếu tố quan trọng nhất vẫn là chẩn đoán hình ảnh và khám lâm sàng từ bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình.
Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ liền xương, mức chịu lực hiện tại, nguy cơ di lệch trước khi đưa ra khuyến nghị về việc ra ngoài vận động hay chưa.
III. Những hoạt động ngoài trời phù hợp sau gãy xương
Việc vận động ngoài trời sau gãy xương cần chọn lọc và có mục tiêu rõ ràng.
Không nên hiểu đơn giản rằng chỉ cần đi lại là đủ – thay vào đó, nên tập trung vào các hoạt động hỗ trợ phục hồi.
1. Đi bộ nhẹ trong công viên
Đi bộ là hình thức vận động đơn giản, dễ kiểm soát và phù hợp với đa số bệnh nhân sau gãy xương – đặc biệt là những người đã trải qua giai đoạn bất động kéo dài.
Chọn nơi bằng phẳng, ít người, không dốc trơn để đảm bảo an toàn.
Mỗi lần đi bộ nên giới hạn trong 15–30 phút tuỳ theo sức khỏe và tiến độ hồi phục.
2. Tập các bài phục hồi chức năng ngoài trời
Tại nhiều công viên hoặc sân nhà có thể thực hiện các bài tập nhẹ như xoay cổ tay, xoay vai, nâng chân tại chỗ…
Đây là những bài tập giúp duy trì biên độ vận động, giảm teo cơ, hỗ trợ lưu thông máu đến vùng xương gãy mà không tạo áp lực trực tiếp lên vị trí tổn thương.
3. Các hoạt động có kiểm soát và thời gian ngắn
Ngoài đi bộ, người bệnh có thể tham gia một số hoạt động nhẹ khác như thiền ngoài trời, hít thở sâu, vươn vai, vận động khớp nhẹ nhàng, miễn là tránh va chạm, không làm tăng áp lực đột ngột lên vùng xương đã gãy.
Ưu tiên thời gian ngắn – cường độ thấp để tránh quá tải.
Đọc thêm: Gãy xương có nên ngồi máy tính lâu không?
IV. Cần lưu ý gì khi vận động ngoài trời?
Để vận động ngoài trời trở thành một phần tích cực trong quá trình hồi phục, bạn cần chú ý đến nhiều yếu tố an toàn đi kèm.
Việc chủ quan có thể dẫn đến hậu quả không mong muốn.
1. Trang bị hỗ trợ nếu cần thiết (nẹp, gậy chống…)
Với những bệnh nhân đang trong giai đoạn đầu tập đi lại, việc sử dụng gậy chống, nẹp chi, giày y tế có thể giúp giảm áp lực lên vùng xương yếu, đồng thời giữ cân bằng tốt hơn.
Trang bị này nên được lựa chọn theo chỉ dẫn từ nhân viên y tế.
2. Tránh bề mặt trơn trượt, ánh nắng gay gắt
Chọn thời điểm vận động vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn khi ánh nắng dịu và không quá nóng. Tránh đi lại ở những nơi có sỏi đá, bậc thang, nền cỏ ướt, sàn gạch trơn.
Những yếu tố này có thể khiến người đang hồi phục mất thăng bằng và có nguy cơ té ngã.
3. Theo dõi phản ứng cơ thể sau khi tập
Sau mỗi buổi vận động, bạn nên quan sát các dấu hiệu như sưng đau tăng lên, cảm giác căng tức, mệt mỏi quá mức.
Nếu có bất thường, cần giảm cường độ tập hoặc tạm ngưng vận động. Ghi chép lại tình trạng mỗi ngày sẽ giúp bác sĩ theo dõi tiến trình phục hồi tốt hơn.
V. Khi nào nên ngừng vận động và tái khám?
Vận động đúng là một phần của phục hồi. Nhưng khi cơ thể phát tín hiệu bất thường, bạn cần lắng nghe và dừng lại đúng lúc để tránh các biến chứng sau gãy xương.
1. Có dấu hiệu đau tăng, sưng tấy trở lại
Đây là biểu hiện thường gặp nếu người bệnh vận động quá mức hoặc sai cách.
Nếu đau nhiều hơn sau khi tập, xuất hiện sưng đỏ, ấm nóng quanh vùng xương gãy, bạn cần ngừng ngay và đến khám lại.
Đây có thể là dấu hiệu của viêm hoặc lệch xương.
2. Cảm thấy mất sức, chóng mặt, khó thở
Gãy xương, đặc biệt là ở người cao tuổi, thường đi kèm mất sức do nằm lâu hoặc thiếu vận động.
Nếu sau khi đi lại ngoài trời mà cảm thấy mệt bất thường, hoa mắt, tụt huyết áp, người bệnh cần được nghỉ ngơi và kiểm tra tổng thể.
3. Lịch tái khám định kỳ để điều chỉnh bài tập
Ngay cả khi không có dấu hiệu bất thường, người bệnh cũng cần tái khám định kỳ theo lịch hẹn.
Bác sĩ sẽ kiểm tra mức độ liền xương, thay đổi kế hoạch vận động và hướng dẫn điều chỉnh bài tập để phù hợp với giai đoạn phục hồi hiện tại.
Câu trả lời cho câu hỏi gãy xương có nên vận động ngoài trời không là có – nhưng cần đúng thời điểm, đúng cách và dưới hướng dẫn chuyên môn. Vận động ngoài trời không chỉ giúp cải thiện tuần hoàn, hấp thụ vitamin D mà còn mang lại cảm giác tích cực, thoải mái cho tinh thần. Tuy nhiên, không nên tự ý vận động nếu chưa được bác sĩ đánh giá và cho phép. Mỗi cơ địa – mỗi vị trí gãy xương là khác nhau, nên việc tham khảo ý kiến chuyên gia luôn là điều quan trọng nhất.
