Bệnh loãng xương – Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh bệnh

Bệnh loãng xương không chỉ xuất hiện ở người già, phụ nữ mãn kinh mà còn xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn do bệnh, thuốc điều trị bệnh hoặc những thói quen xấu hàng ngày. Thời gian đầu, loãng xương gần như không có biểu hiện hay gây đau đớn cho người bệnh nhưng bệnh nặng có thể gây nên những biến chứng nặng nề như gãy xương, đau lưng dai dẳng, thậm chí là tử vong.

Bệnh loãng xương có thể phòng ngừa được nếu chúng ta có một chế độ sinh hoạt, ăn uống, vận động, nghỉ ngơi phù hợp.

Bệnh loãng xương là gì?

Loãng xương (Osteoporosis) là một tình trạng đặc trưng bởi sự suy giảm mật độ xương, làm giảm sức mạnh của xương, khiến xương trở nên giòn hơn, dễ tổn thương và dễ gãy hơn.

Cấu trúc xương bao gồm protein, collagen và canxi, tất cả tạo thành khối vững chắc giúp xương chắc khỏe. Loãng xương thường là hậu quả của việc suy giảm các khung protein và lượng canxi gắn vào các khung này, dẫn tới hiện tượng tăng phần xốp của xương do số lượng tổ chức xương bị suy giảm và trọng lượng của một đơn vị thể tích xương cũng giảm đi.

Gãy xương liên quan đến bệnh loãng xương có thể xảy ra ở hầu hết các xương. Tuy nhiên, cột sống, xương hông và cổ tay là những khu vực thường bị tổn thương do loãng xương gây ra nhiều nhất.

Nguyên nhân bệnh loãng xương

Về căn bản, bệnh loãng xương là do mất các tế bào xương bị mất đi nhanh hơn quá trình sản xuất xương của cơ thể. Dưới đây là các nguyên nhân chính gây bệnh loãng xương:

• Do quá trình lão hóa của cơ thể: Khi còn trẻ, tốc độ sản xuất tế bào xương nhanh hơn quá trình mất xương nhưng điều này sẽ đảo ngược ở độ tuổi 35 trở đi và thường càng về già thì tế bào xương mất đi sẽ càng nhiều hơn, đặc biệt là sau 60 tuổi. Thêm nữa, ở người già, chức năng gan thận của người già cũng kém đi, khả năng hấp thụ canxi giảm, ít vận động và tắm nắng càng khiến cho bệnh trở nên trầm trọng hơn.
• Do thay đổi hooc môn: Hooc môn nội tiết tố quá nhiều hoặc quá ít cũng là nguyên nhân gây bệnh loãng xương, đặc biệt là hooc môn sinh dục và tuyến giáp.

• Hoóc môn sinh dục, đặc biệt là nồng độ Estrogen ở nữ giới vào thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh suy giảm thúc đẩy canxi chuyển từ xương vào máu. Bên cạnh đó, thiếu hụt nội tiết tố estrogen cũng làm cho canxi không thể hấp thụ vào xương. Ở độ tuổi mãn kinh, phụ nữ có thể mất đi 30% lượng xương trong cơ thể.
• Quá nhiều hooc môn tuyến giáp cũng gây mất tế bào xương. Điều này thường gặp ở bệnh nhân sử dụng thuốc kích thích tuyến giáp để điều trị bệnh hoặc ở người có tuyến giáp hoạt động quá mức.
• Ngoài ra, loãng xương còn do hoạt động quá mức của tuyến cận giáp, tuyến thượng thận.
• Do chế độ ăn uống và lối sống không khoa học. Chế độ thiếu dinh dưỡng và đặc biệt nghèo canxi, bị rối loạn ăn uống (biếng ăn) làm giảm quá trình tạo tế bào xương mới. Bên cạnh đó, những thói quen lạm dụng bia rượu, cafe, thuốc lá, đồ ăn nhanh gây cản trở quá trình hấp thụ canxi, ít vận động, không tắm nắng cũng khiến cho mật độ xương bị suy giảm.
• Do một số bệnh gây ảnh hưởng đến quá trình tạo xương và mất xương như: Bệnh celiac, viêm ruột, viêm khớp dạng thấp, bệnh thận hoặc gan, lupus ban đỏ, ung thư, nhiều u tủy.
• Do sử dụng một số loại thuốc như thuốc chứa corticosteroid (dạng uống hoặc tiêm), thuốc chữa bệnh co giật, chữa trào ngược dạ dày, cấy ghép nội tạng, ung thư cũng khiến cho quá trình tạo xương bị cản trở.

Bên cạnh đó, yếu tố di truyền (gia đình có người mắc bệnh loãng xương), tiền sử bị gãy xương cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh loãng xương.

Triệu chứng của bệnh loãng xương

Ở giai đoạn đầu, loãng xương thường không thể hiện các biểu hiện một cách rõ rệt. Khi cấu trúc bị suy yếu, người bệnh sẽ gặp các biểu hiện rõ ràng hơn:

• Đau lưng, do gãy xương hoặc đốt sống.
• Giảm chiều cao.
• Bị khom lưng, còng lưng khi di chuyển.
• Xương dễ gãy dù chỉ va chạm nhẹ.

Phân loại bệnh loãng xương

Bệnh loãng xương phân loại theo nguyên nhân gây bệnh chứ không phân loại theo mức độ nghiêm trọng của bệnh. Có hai loại loãng xương: Loãng xương nguyên phát và loãng xương thứ phát.

• Loãng xương nguyên phát chỉ nhóm bệnh nhân mắc loãng xương do quá trình lão hóa của tạo cốt bào. Nhóm này gồm có phụ nữ ở tuổi mãn kinh (khoảng 50-60 tuổi) và người già (trên 60 tuổi).
• Loãng xương thứ phát chỉ nhóm bệnh nhân bị loãng xương do các mắc bệnh hoặc sử dụng thuốc điều trị bệnh đã nhắc tới ở phần nguyên nhân gây nên, hoặc các bạn trẻ có thói quen ăn uống, sinh hoạt không phù hợp.

Bệnh loãng xương có nguy hiểm không?

Khi bị loãng xương, người bệnh dễ bị gãy xương khi ngã, đặc biệt là xương cột sống, xương hông, xương cổ tay. Nhẹ có thể dẫn đến thương tật, nặng có thể bị tàn phế, thậm chí là gây tử vong. Theo thống kế, có tới 20% người mắc bệnh loãng xương bị tử vong do gãy xương. Đây là một con số không hề nhỏ đáng để mọi người để ý hơn tới việc phòng và điều trị bệnh. Nghiêm trọng hơn, có một số trường hợp gãy xương cột sống ngay cả khi không bị ngã.

Bệnh cũng gây ra các cơn đau dai dẳng ở lưng, mất chiều cao và tư thế đứng thẳng do các xương cột sống bị suy yếu và co lại.

Các biện pháp hỗ trợ điều trị loãng xương

• Loãng xương nên ăn gì? Chế độ ăn uống đa dạng và đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu canxi, tránh các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê, các loại nước ngọt đóng chai, đồ ăn nhanh. Việc ăn uống cũng nên đảm bảo giữ cân nặng ổn định, tránh tăng cân hoặc giảm cân quá nhanh.
• Vận động: Tăng cường vận động phù hợp với sức khỏe, đi lại cẩn thận, tránh bị ngã…
• Nên nghỉ ngơi nhiều hơn, tránh làm việc nặng.
• Tắm nắng: Tắm nắng luôn là biện pháp nâng cao sức khỏe rẻ tiền và hiệu quả với tất cả mọi người. Đối với bệnh loãng xương, tắm nắng còn giúp bạn có nhiều hơn vitamin D để hấp thụ canxi trong thức ăn cũng như thuốc vào máu.
• Tuân thủ theo đúng hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Việc điều trị loãng xương yêu cầu người bệnh cần phải kiên trì điều trị và tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ, việc ngắt quãng quá trình điều trị hay chỉ đơn giản là quên uống thuốc cũng có thể gây ảnh hưởng lớn đến hiệu quả điều trị.

Cách phòng ngừa bệnh loãng xương

Loãng xương là bệnh có thể phòng ngừa được bằng chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục thường xuyên, hạn chế những thói quen không tốt.

Phòng loãng xương nên ăn gì?

Để phòng ngừa bệnh loãng xương hiệu quả, chúng ta nên có chế độ ăn uống cân bằng và hợp lý, bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D, protein cùng các vitamin, khoáng chất khác phù hợp với từng giai đoạn trong cuộc đời.

Một số thực phẩm giàu canxi phổ biến tại Việt Nam:

• Sữa và các chế phẩm từ sữa như sữa chua, phô mai.
• Trứng gà, sữa đậu nành, đậu phụ.
• Hải sản: Cá (cá mòi, cá hồi, cá trạch, cá bống, cá rô đồng…), tôm, cua, các loại hải sản có vỏ cứng.
• Các loại rau: rau dền, cải ngọt, rong biển, khoai lang, rau chân vịt, cải xoăn, bông cải xanh, các loại rau có màu xanh thẫm, các loại quả đậu…
• Hoa quả: Cam, quýt, kiwi, chà là, quả mơ khô, quả sung, lê, dâu tằm…
• Các loại hạt: Hạnh nhân, hạt mè, các loại hạt đậu (đậu trắng, đậu đỏ, đậu lăng…).
• Ngũ cốc: Yến mạch, ngô.

Vitamin D có trong một số thực phẩm như nấm, cá hồi, cá, dầu gan cá, sò, trứng… Tuy nhiên, tắm nắng vẫn là phương pháp tốt và rẻ tiền nhất để có đủ vitamin D.

Có nên bổ sung canxi bằng thuốc để phòng ngừa loãng xương?

Ở mỗi giai đoạn khác nhau trong cuộc đời, con người cần hàm lượng canxi khác nhau.

Theo tổ chức y tế thế giới WHO, trẻ em dưới 1 tuổi cần khoảng 400mg – 600mg mỗi ngày, trẻ em 1-10 tuổi cần khoảng 800 mg mỗi ngày, từ 11- 24 tuổi cần khoảng 1200 mg mỗi ngày, người lớn từ 24 – 50 tuổi cần khoảng 800mg – 1000mg, phụ nữ có thai, mẹ cho con bú, người cao tuổi (trên 50 tuổi) cần 1200 mg – 1500 mg /ngày.

Điều này có thể thấy, hàm lượng canxi cần thiết mỗi ngày cho người từ 12 tuổi trở lên rơi vào khoảng 1000mg canxi. Bữa ăn thông thường của người Việt thường chỉ cung cấp khoảng 500-700mg canxi (đối với gia đình kinh tế trung bình khá).

Bởi vậy, nếu bữa ăn của gia đình bạn không đảm bảo hàm lượng canxi cần thiết mỗi ngày thì bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung canxi bằng thuốc phòng ngừa bệnh loãng xương.

Phòng loãng xương nên uống thuốc gì?

Trên thị trường hiện nay có rất nhiều loại canxi khiến không ít người cảm thấy bối rối khi chọn lựa sản phẩm bổ sung canxi. Vậy, loãng xương nên uống loại canxi nào thì tốt? Một loại canxi tốt nên có các yếu tố sau:

• Thứ nhất, là canxi hữu cơ. Canxi hữu cơ là canxi được tổng hợp từ các hợp chất hữu cơ, dễ hòa tan và hấp thụ hơn trong cơ thể, giảm thiểu các vấn đề về táo bón, sỏi thận, vôi hóa thành mạch.
• Thứ hai, chọn canxi có cả vitamin D và vitamin K. Bổ sung canxi cần phải có cả vitamin D để giúp cơ thể hấp thụ nhiều hơn canxi vào máu. Điều này có lẽ ai cũng hiểu nhưng canxi cần có vitamin K để làm gì? Vitamin K đóng vai trò là người vận chuyển canxi vào tận mô xương. Bởi vậy, để phòng ngừa loãng xương tốt, bổ sung canxi nên bổ sung cả vitamin K.
• Thứ ba, hàm lượng canxi mỗi viên nên nhỏ hơn 500mg. Nhiều người thường nghĩ, phải chọn loại thuốc có hàm lượng canxi càng cao thì càng tốt. Tuy nhiên, bạn phải biết rằng, mỗi lần bổ sung canxi, cơ thể chúng ta chỉ hấp thụ được tối đa 500mg canxi thôi. Nếu bạn cần bổ sung hàm lượng canxi cao mỗi ngày, bạn nên chia nhỏ ra thành nhiều lần.
• Thứ tự, ưu tiên các sản phẩm canxi được tổng hợp từ sản phẩm tự nhiên.

Phòng ngừa và điều trị loãng xương ở phụ nữ mãn kinh, người cao tuổi cần lưu ý gì?

Ở phụ nữ mãn kinh, người cao tuổi, không chỉ có xương khớp mà các bộ phận khác trên cơ thể cũng đang trong quá trình già yếu đi. Bởi vậy, khi phòng ngừa và điều trị loãng xương cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Chọn thực phẩm chứa canxi dễ tiêu hóa: Bạn nên ưu tiên các thực phẩm giàu canxi nhưng dễ tiêu hóa (rau, hoa quả, ngũ cốc, hạt dinh dưỡng, cá, sữa chua) nhiều hơn các thực phẩm khó tiêu (trứng, hải sản, phô mai). Đối với sản phẩm sữa, sữa dê, sữa hạt sẽ dễ tiêu hóa hơn sữa bò, nhưng hàm lượng canxi và vitamin D của sữa dê là cao nhất. Nếu bạn chọn sữa hạt thì nên chọn sữa hạt từ hạnh nhân.
• Chọn bài tập thể dụng phù hợp với sức khỏe: Nếu sức khỏe không tốt bạn không nên lựa chọn các hình thức vận động mạnh (tập gym, đẩy tạ…) , hãy tham khảo các hình thức vận động nhẹ có lợi cho sức khỏe như yoga, bài tập dưỡng sinh, thái cực quyền, bơi lội… Nên tránh các bài tập phải kéo căng cột sống, các môn thể thao có nguy cơ cao bị té ngã (cưỡi ngựa), các môn thể theo yêu cầu khả năng di chuyển nhanh, mạnh và bất ngờ (cầu lông, bóng chuyền, tennis). Một buổi tập thể thao không nên quá 30-45 phút.

Để được giải đáp các thắc mắc về việc bổ sung canxi phòng ngừa và điều trị bệnh loãng xương, về sản phẩm PM NextG Cal, các bạn có thể gọi tới tổng đài 1800 1125 (miễn phí cước gọi) để được các dược sĩ tư vấn.